Park Narodowy Mała Fatra

Mała Fatra to pasmo górskie na północy Słowacji, w kraju żylińskim, z niewielką częścią leżącą w kraju trenczyńskim. Po Tatrach Wysokich, Niskich oraz Beskidach Orawskich jest to czwarte co do wysokości pasmo górskie Słowacji, charakteryzujące się bogatą i dobrze zachowaną przyrodą zachodniokarpacką. W Przełęczy Streczniańskiej pasmo górskie dzieli się na Małą Fatrę Krywańską i Małą Fatrę Luczańską rzeką Wag. Znaczną część Małej Fatry Krywańskiej zajmuje Park Narodowy Mała Fatra. Powierzchnia parku wynosi 226 km² i obejmuje tereny powiatów: Żylina, Martin i Dolny Kubin. Strefa ochronna parku ma powierzchnię 23 262 ha. Park narodowy został utworzony 1 kwietnia 1988 roku. Głównym przedmiotem ochrony jest obszar o zróżnicowanej budowie geologicznej, bogatej faunie i florze oraz urozmaiconym krajobrazie. Dotychczas stwierdzono tu występowanie 1100 gatunków roślin wyższych, w tym jednego endemitu – jarzębiny Margittai’ego.

W parku żyje ponad 30 gatunków ssaków, 118 gatunków ptaków oraz ponad 1000 gatunków owadów. Najwyższym szczytem parku jest Wielki Krywań (1709 m n.p.m.). Ciekawym i charakterystycznym szczytem jest Wielki Rozsutec (1609 m n.p.m.), który znajduje się także w logo parku narodowego. 83% powierzchni parku zajmują lasy, głównie mieszane z przewagą drzew liściastych, szczególnie buka zwyczajnego. W Małej Fatrze znajduje się kilka jaskiń, jednak wszystkie są zamknięte dla turystów. Najdłuższa z nich to Vyvieračka – ma 620 m długości i jest częściowo zalana wodą.

Na terenie parku znajduje się 16 narodowych rezerwatów przyrody, 9 rezerwatów przyrody, 2 chronione obszary oraz jedno narodowe pomnik przyrody. Kilka lokalizacji należy także do sieci Natura 2000. Idealnymi punktami wyjściowymi dla turystyki są miejscowości Belá, Terchová, Vrátna i Štefanová.

Belá – idealny punkt wyjściowy w Małą Fatrę

Belá to wieś licząca ok. 3000 mieszkańców, położona w powiecie Żylina na Słowacji. Leży w północno-wschodniej części Kotliny Żylińskiej, w dolinie rzeki Varínka i potoku Beliansky, który tworzy dolinę Belianską. Na zachód od wsi znajdują się Góry Kysuckie, a na wschodzie wznoszą się odgałęzienia Małej Fatry Krywańskiej. Wieś leży przy drodze łączącej Żylinę z Orawą. W Belé znajduje się wczesnogotycki kościół św. Marii Magdaleny z końca XIII wieku, przebudowany w stylu renesansowym w 1683 roku. Główny ołtarz w stylu barokowym pochodzi z drugiej połowy XVII wieku. Część katastru wsi Belá znajduje się w granicach Parku Narodowego Mała Fatra. Na tym terenie znajdują się narodowe rezerwaty przyrody Veľká Bránica i Prípor.

Veľká Bránica znajduje się w dolinie o powierzchni 332 ha, do której prowadzi droga asfaltowa. Chroniony jest tu dobrze zachowany kompleks buczyn rosnących na wapiennych skałach – cenny przykład pierwotnej struktury leśnej. Przez rezerwat przepływa potok Bránica, który w końcowym odcinku doliny przebija się przez formacje skalne, tworząc wodospady.

Prípor znajduje się na północnych stokach Małego Krywania. Rezerwat został utworzony w 1980 roku i obejmuje obszar 272 ha. Chronione są tu naturalne zbiorowiska jodłowo-bukowego lasu oraz piętro kosodrzewiny z występowaniem rzadkich gatunków roślin i zwierząt.

Vrátna dolina – największe centrum turystyczne Małej Fatry

Vrátna dolina to przepiękne centrum turystyczne w sercu Parku Narodowego Mała Fatra. Znajduje się zaledwie 3 km od miejscowości Terchová, rodzinnej wsi słynnego zbójnika Juraja Jánošíka. Dolinę otacza wianuszek szczytów: Boboty, Veľký Rozsutec, Stoh, Poludňový grúň, Chleb, Veľký Kriváň, Kraviarske, Baraniarky i Sokolie. Dzieli się na Starą i Nową dolinę, oddzielone przez Grúň. Szczególnie malowniczy jest wąski wstępny kanion Tiesňavy z licznymi wodospadami utworzonymi przez rzeczkę Varínkę, mającą źródła w końcu doliny. Dolomitowe skały tworzą ciekawe formacje, nazwane m.in.: Skalnym Miastem, Mnichem, Wielbłądem, Pięcioma furmanami.

Na końcu Starej doliny znajduje się schronisko Chata Vrátna z kolejką krzesełkową na Chleb, skąd łatwo dotrzeć na główny grzbiet górski.

Latem można wybierać spośród gęstej sieci znakowanych szlaków o różnym stopniu trudności. Na grzbiet turystów wwożą kolejki linowe do przełęczy Snilovské sedlo i na Grúň. Centrum ruchu turystycznego w dolinie Vrátna stanowi dawna pasterska osada Štefanová. Vrátna dolina oferuje również świetne warunki do turystyki rowerowej oraz liczne możliwości gastronomiczne.

Mała Fatra – mały raj dla turystów

Mała Fatra to prawdziwy raj turystyczny, w którym można odbywać przepiękne wędrówki – łatwiejsze i bardziej wymagające. Z pewnością najbardziej wyczerpującą, ale zarazem najatrakcyjniejszą jest wędrówka głównym grzbietem. Nie można też przegapić przepięknego szlaku przez Jánošíkove diery.

Jánošíkove diery, zwane też po prostu "Diery", są największą atrakcją Małej Fatry. Dzięki drabinkom i kładkom można tu wędrować bezpośrednio nad potokiem i wzdłuż licznych wodospadów w wąskich wąwozach i szczelinach skalnych, które inaczej byłyby niedostępne. Liczne warianty tras umożliwiają wybór lżejszych szlaków dla rodzin z dziećmi i mniej wprawionych turystów.

Przejście głównego grzbietu Małej Fatry Krywańskiej zazwyczaj zaczyna się w Strecznie w dolinie Wagu, a kończy w Bielym Potoku koło Terchovej. Trasa ma 38 km długości i łącznie 2900 m podejść.

Możliwość noclegu oferują schroniska: pod Suchým, pod Chlebom i na Grúni.

Wejście na Mały Rozsutec prowadzi przez Jánošíkove diery. Punktem początkowym i końcowym jest Terchová lub Biely Potok. Trasa ma 11,5 km długości i 820 m przewyższenia. Można się tu posilić przy źródełku niedaleko przełęczy Medzirozsutce.

Popularne jest też wejście na Wielki Krywań przez szczyty Sokolie, Baraniarky i Kraviarske, a także wycieczka do Wodospadu Szutowskiego – najwyższego wodospadu w Małej Fatrze, który ma 38 m wysokości.